آموزش ابتدایی در شکل‌گیری مفاهیم ریاضی

از آن‌جا که پیشرفت روز افزون صنعت و تکنولوژی در جهان پهناور، رو به افزایش است نیاز و ضرورت و جایگاه ریاضیات ابتدایی بیشتر احساس می‌گردد. آموزش ابتدایی، در شکل‌گیری مفاهیم ریاضی نقشی اساسی دارد. کودکان لازم‌التعلیم با ورود به دوره ابتدایی با مفاهیم ریاضی آشنا می‌گردند. حال چگونه باید این مفاهیم در اذهان کودکان نهادینه شود. به شرایط موقعیت‌ یاددهی، یادگیری بستگی دارد. کودکان در محیط کلاس می‌آموزند آنچه را در اختیار دارند. معلمان و دست‌اندرکاران نظام آموزشی باید مفاهیم ریاضی را ملکه ذهن کودکان سازند.

اهداف آموزش ریاضی در دوره ابتدایی

2- پرورش نظم فکری و درست اندیشیدن از طریق آموزش بکار بردن صحیح دانسته‌ها برای به دست آوردن نتیجه‌ها

4- آموزش ریاضیات مورد نیاز در رابطه با سایر دروس دوره ابتدایی

6- ایجاد توانایی درک محتوای ریاضی مسائل به قالب ریاضی در آوردن و حل آن‌ها

نقش آموزش ابتدایی در شکل‌گیری مفاهیم ریاضی

مفهوم آموزش ابتدایی

آموزش‌های دروس مختلف، در دوره ابتدایی کودکان را با جهان و پدیده‌های آن آشنا می‌سازند. آموزش ریاضی در دوره ابتدایی یکی از این دروس است. آموزش سنتی ریاضی ابتدایی جواب گوی نیازهای دانش‌آموزان امروز نخواهد بود. تغییر و دگرگونی در برنامه‌های دوره ابتدایی و کتب ریاضی و همچنین تغییر اساسی روش‌های تدریس در دوره‌ ابتدایی نقش به سزایی در آموزش و فراگیری مفاهیم ریاضی دارد.

نظر دانشمندان درباره آموزش ابتدایی (مبانی نظری)

به نظر این دانشمند هر کودک در جریان رشد خود، واقعیت‌ها را برای خود، بازسازی می‌کند.

یعنی خود فعالیت‌ داشته باشد به عبارت دیگر هرچه کودک در یادگیری مفاهیم ریاضی بتواند مشاهده و تجربه کند، مفاهیم ریاضی در ذهن او روشن‌تر و صریح‌تر بازسازی خواهد شد. از طرفی هر دانش‌آموز ضمن فعالیت‌های خود با سایر همکلاسی‌هایش در حال عمل و عکس‌العمل می‌باشد.

چگونگی حل مسائل و درک مفاهیم ریاضی در دوره ابتدایی

این نکات عبارتند از:

2. دانش‌آموز باید قبل از حل مساله با هر عملیات ریاضی دیگر، جواب آن را تخمین بزند. این امر باعث می‌شود که اگر دانش‌آموزی در انجام عملیات خود اشتباه کرد، متوجه آن شود و اشتباه خود را برطرف نماید. مثلاً دانش‌آموز باید بتواند پیش‌بینی کند که حاصل جمع دو عدد 27 و 19 عددی است بزرگتر از 40 و کوچکتر از 50 بنابراین، اگر حاصل جمع را 38 تا 68 به دست آورد، می‌داند که اشتباه کرده است و یا حاصل‌ضرب دو عدد 34*57 از 1500 بزرگتر و از 2400 کوچکتر است و یا دقیق‌تر بگوییم، عددی است در حدود 2000 بنابراین اگر حاصلضرب را عدد 2938 تا 1138 به دست آورد، متوجه خواهد شد که اشتباه کرده است. به عنوان مثال می‌پردازیم به حل مساله شماره یک صفحه 14 ریاضی چهارم دبستان صورت مساله از این قرار است آمار دانش‌آموزان یک دبستان در باختران که از نمایشگاهی که به مناسبت دهه فجر برپا شده بود بازدید کردند، چنین است، کلاس اول 38 نفر، کلاس دوم 37 نفر، کلاس سوم 35 نفر.‌ کلاس چهارم 32 نفر، کلاس پنجم 36 نفر تعداد دانش‌آموزان این دبستان که از نمایشگاه دیدن کرده‌اند چند نفر است؟ چون تعداد دانش‌آموزان هریک از پنج کلاس، از 30 نفر بیشتر و از 40 نفر کمتر است باید دانش‌آموز بتواند پیش‌بینی کند که مساله از 150 نفر بیشتر و از 200 نفر کمتر است.

3. منطقی بودن جواب مساله:

یکی از استادان بسیار خوب دانشگاه تعریف می‌کرد که دانشجویی در یکی از رشته‌های علمی در حل مساله‌ای دمای سیمی را چند میلیون درجه سانتی‌گراد به دست آورده بود و هیچ‌ دقت نکرده بود که در دمای بیش از پنج هزار درجه، تمام فلزات ذوب می‌شوند و دیگر سیمی وجود ندارد که دمای آن به ده هزار درجه برسد تا چه رسد به چند میلیون درجه.

حال برمی‌گردیم به حل مساله فوق‌الذکر:

برای 48 نفر 8 چادر لازم است و برای 4 نفر دیگر که بدون چادر مانده‌اند باید یک چادر در نظر گرفت. چون فرض مساله این است که چادرها شش نفره است و کسی هم نباید بدون چادر بماند. بنابراین 9= 1+8 چادر لازم است. به نظر می‌رسد اشکال از اینجا به وجود می‌آید که ما دانش‌‌آموزان را عادت داده‌ایم به اینکه هر عددی در حل مساله به کار می‌برند یا باید در صورت مساله آمده باشد و یا در ضمن عملیات به دست آید. در اینجا عدد یک که باید با عدد 8 جمع‌ شود، هیچ‌کدام از دو حالت فوق را ندارند و در موقع نوشتن حل مساله برای آن‌چه توضیحی باید داد. اگر توجه نماییم که یکی از هدف‌های اصلی تدریس ریاضی عادت دادن دانش‌آموزان به تفکر صحیح و منطقی است، این مشکل دیگر وجود نخواهد داشت. به این ترتیب، همان‌طور که تذکر داده شد دانش‌آموز پس از انجام عمل تقسیم توضیح می‌دهد که برای 48 نفر 8 چادر لازم است و برای 4 نفر باقیمانده نیز یک چادر دیگر.

در طول تاریخ آموزش و پرورش حل مساله یکی از هدف‌های مهم آموزشی معلمان به شمار می‌آمده از برکت پیشرفت‌های روانشناسی علمی معاصر بر اهمیت موضوع افزوده شده است. جان دیوئی، جروم برونر، ژان پیاژه، ولئو ویگوتسکی از جمله کسانی هستند که بر نقش فعالیت‌ یادگیرنده در جریان حل مساله بر دانش‌اندوزی تأکید داشته‌اند بنا به گفته کیلپا تریک، یادگیری در آموزشگاه باید هدفمند باشد نه التزاعی و یادگیری هدفمند از راه وا داشتنی دانش‌آموزان که انجام پروژه‌های مورد علاقه و انتخاب خودشان بوده بهتر امکان‌پذیر است.

موارد زیر به درک مفاهیم ریاضی کمک می‌کند:

2. دروس ریاضی براساس توانایی‌های مختلف ذهن کودک که در مراحل رشد فکری او ظهور می‌کند و تقویت می‌گردد برنامه‌ریزی شوند.